İsim, kişiyi toplum içindeki öteki kişilerden ayırmayı sağlayan bir hukuki araç, belirtidir. İsim değiştirme ya da soyadı değişikliği, kişinin şahsına sıkı sıkıya bağlı olan hukuki niteliği itibariyle bir şahıs varlığı hakkının kullanılmasıdır. 

            İsim veya soyadının değiştirilmesi, Türk Medeni Kanununun 27. Maddesi; “Adın değiştirilmesi, ancak haklı sebeplere dayanılarak ancak hakimden istenebilir. Adın değiştirilmesi nüfus siciline kayıt ve ilan olunur. Ad değiştirmekle kişisel durum değişmez.” Hükmüne göre ancak haklı bir sebebin varlığı halinde mümkündür.           

            Mahkeme kararları ve içtihatlar incelendiğinde aşağıdaki durumların haklı neden olarak kabul edildiği söylenebilir;

  • Milli, ahlaki ve dini değerlere saygısızlık olarak nitelendirilebilecek isimler
  • Kişisel ve mesleki ilişkilerde yanlış anlamlar doğurabilecek isimler
  • İsim sahibini gülünç  ve komik duruma düşüren, toplumca hoş karşılanmayan isimler
  • Toplumca bir başka adla tanınması durumunda
  • Memur hatasından kaynaklı yazım hataları durumlarında

Haklı sebep aynı zamanda kişinin şahsi sübjektif sebeplerini de kapsar. Bu nedenle bir ad ve soyadı için kişinin ruhsal aidiyet hissetmemesi dahi değiştirme için neden olarak kabul edilmektedir. 

İsim veya soyadı değişikliği davası, kişinin şahsına sıkı sıkıya bağlı bir hak olması nedeniyle ancak kişinin kendisi veya özel yetkili vekaletname verdiği avukatı aracılığıyla açılabilmektedir. 18 yaşından küçüklerin isim değiştirme davası velayet hakkına sahip veliler (anne-baba gibi) veya özel yetki içeren vekaletname verecekleri avukatları tarafından açılabilecektir. 

İsim veya soyadı değişikliği davalarında “Nüfus Müdürlüğü” davalı olarak gösterilir. Davanın, davacının ikametgahının bulunduğu yerdeki “Asliye Hukuk Mahkemesi”nde açılması gerekmektedir. 

Dava genelde ilk celsede sonuçlanır, ancak kararın ilan gazete ilan edilmesi gibi prosedürler nedeniyle süreç 3 ay – 5 ay gibi bir sürede tamamlanır.  

Ad veya soyadı değişikliği kişinin diğer şahsi hallerinde (medeni hali, doğum yeri vb.) değişiklik meydana getirmez. Evli bir erkeğin soyadının değişmesi halinde eşinin ve 18 yaşından küçük çocuklarının soyadı da başkaca bir işleme gerek kalmaksızın değişir.